Lịch sử hình thành chợ Đà Lạt không phải ai cũng biết

Bích Ngọc - 14:23 23/03/2021

Chợ Đà Lạt là một trong những ngôi chợ lầu đầu tiên ở Việt Nam. Ngôi chợ sầm uất, là nơi mua sắm của nhiều thế hệ con dân Đà Lạt, được gọi với cái tên đầy thân thương “con tim của thành phố Đà Lạt”.

H1 Chocaydalat Qpry Useq — Chợ Cây Đà Lạt được xây dựng vào năm 1929

Chợ Đà Lạt không rõ có từ lúc nào, chỉ biết rằng cho đến khi Hébrard hoàn thành đồ án quy hoạch thị xã Đà Lạt vào năm 1923 thì người ta cũng được biết đến một ngôi chợ ở vị trí ấp Ánh Sáng ngày nay. Đến năm 1929, khi dân số Đà Lạt đã lên đến 2.000 người, công sứ Chassaing đã cho dời ngôi chợ này về khu vực mà ngày nay gọi là khu Hòa Bình. Hồi ấy, chợ còn được dựng sơ sài bằng ván gỗ, lợp mái tôn nên còn được gọi là “Chợ Cây”.

Chợ Cây hội họp được 2 năm thì vào năm 1931 một cuộc hỏa hoạn lớn đã xảy ra thiêu rụi chợ và hàng hóa xung quanh. Sau đó, đến năm 1937 nhà cầm quyền đương thời cho xây dựng lại một ngôi chợ mới bằng gạch khang trang (nay là rạp 3/4) thay thế cho chợ Cây để đáp ứng nhu cầu mua bán sinh hoạt cho hơn 6.500 người dân. Nhà thầu SIDEC đảm nhận công thi công.

1938 1522370509 — Ảnh chụp năm 1938 cho thấy khu chợ lúc này khang trang và chưa đông đúc. Ảnh: Flickr

1956 1522312169 — Hình ảnh người dân đang mua bán hàng hóa được chụp năm 1956, trong đó có cả đồng bào dân tộc. Ảnh: Flickr

Cho Da Lat Binh Di Vang Khach Du Lich Qua Loat Anh — Trung tâm mua sắm dần trở nên sầm uất hơn

Chợ mới Đà Lạt hoàn thành lúc bấy giờ được xem như biểu tượng của thành phố cao nguyên. Ngay mặt tiền ngôi chợ, trên tường đầu hồi có gắn nổi huy hiệu thành phố hình tròn, tạc hình một đôi thanh niên nam nữ người dân tộc, người nữ mang gùi, người nam tay cầm ngọn giáo nhắm vào một con cọp. Bên dưới có một câu cách ngôn bằng tiếng latin chiết tự khéo léo thành danh xưng Dalat: Dat Aliis Laetitiam Aliis Temperiem có nghĩa là cho người này niềm vui, cho người khác sự mát mẻ.

Năm 1958, chính quyền Sài Gòn đã cho chỉnh trang lại khu vực trung tâm thương mại. Vùng đất trống dưới thung lũng được tính toán xây dựng một ngôi chợ mới có 2 tầng và một sân thượng. Kiến trúc sư Nguyễn Duy Đức đã lên kế hoạch thiết kế lại khu chợ tại vùng đất sình lầy (chính là Chợ Đà Lạt bây giờ).

1965 1966 1522312170 — Cây cầu đi bộ nối thẳng tới Chợ Đà Lạt chụp trong khoảng năm 1965 - 1966.

1965 1522312171 — Chợ vào năm 1965 đã bắt đầu tấp nập người mua bán hơn nhưng quang cảnh còn hoang vu, ít cây cối

Chợ được hoàn thành và đưa vào sử dụng vào năm 1960, đây là một trong những ngôi chợ lầu đầu tiên ở Việt Nam. Công trình do nhà thầu Nguyễn Linh Chiểu đảm nhận thi công. Còn về ngôi chợ cũ, cùng thời gian đó, được thiết kế cải tạo thành rạp hát Hòa Bình với các cửa hàng thương mại dịch vụ chung quanh.

Đến năm 1993, nhân dịp kỷ niệm 100 năm tìm ra Đà Lạt, dưới sự đầu tư Ủy ban nhân dân thành phố Đà Lạt và Ngân hàng Việt Hoa tại thành phố Hồ Chí Minh, kiến trúc sư Lê Văn Rọt và Trần Hùng đã có bản thiết kế xây dựng thêm khu B của chợ Đà Lạt từ đó quá trình mua bán, trao đổi hàng hóa diễn ra hết sức đông đúc và nhộn nhịp.

1970 Sandy1618 1522312173 — Đường vào chợ những năm 1970 trồng nhiều cây xanh hơn

Trải qua thời gian với bao biến cố, thăng trầm của lịch sử, chợ Đà Lạt giờ đây đã nhộn nhịp và khang trang hơn với hàng nghìn gian hàng bày bán đa dạng, phong phú. Từ các mặt hàng đến từ mọi miền cả nước ho đến các sản vật đặc trưng của vùng Lâm Đồng. Do hội tụ được đủ các yếu tố thuận lợi về giao thông và dân cư, chợ Đà Lạt đã sớm giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế thị trường. Chợ Đà Lạt còn là nơi tạo việc làm cho hàng ngàn người thất nghiệp và đóng vào ngân sách nhà nước mỗi năm hàng chục tỷ đồng tiền thuế.

Cap Nhat Cho Dem Da Lat O Duong Nao Co Gi Thu Vi 5 — Khung cảnh đông đúc cả ngày lẫn đêm

Quả thật ghé thăm chợ Đà Lạt, trong cái ồn áo náo nhiệt ở từng góc chợ, trong những lo toan tấp nập của người mua lẫn kẻ bán, tồn tại một nét đẹp không lời nhuộm màu của lịch sử lẫn cuộc sống đời thường cao quý mà không phải ai cũng nhận biết. Có thể vì thế mà chợ Đà Lạt có một sức lôi cuốn, hấp dẫn một cách đặc biệt không chỉ đối với người dân địa phương mà cả du khách trong và ngoài nước khi đến vùng đất cao nguyên Lang Biang.

Bích Ngọc

(Theo THƠM QUANG)